Cultuurhistorisch onderzoek

Aanleiding
Welbions is voornemens om in nauwe samenwerking met de gemeente Hengelo het gedefinieerde plangebied in de Hengelose Es Noord te herstructureren. Om tot een integrale planvisie te kunnen komen, is er behoefte aan een ruimtelijke analyse (cultuurhistorisch, architectonisch en stedenbouwkundig) van dit gebied. Met deze analyse wordt de waardering zoals opgenomen in onder andere de Welstandsnota en het Wijkperspectief nader onderzocht en gespecificeerd. Om een zo objectief mogelijk oordeel te krijgen is besloten om een tweetal partijen, te weten Het Oversticht en KAW architecten en adviseurs, eenzelfde opdracht te verstrekken. De opdracht omvatte het uitvoeren van de ruimtelijke analyse alsmede het opstellen van een ontwikkelperspectief.

Ruimtelijke analyse
In de analyse is onder meer aandacht besteed aan de oorspronkelijke en huidige stedenbouwkundige opzet van het gebied, de architectonische waarde van de afzonderlijke bouwblokken en de cultuurhistorische waarde. Het resultaat van de analyse betreft een beschrijving [eventueel ondersteund door een verbeelding] van de stedenbouwkundige, architectonische en cultuurhistorische waarden, zowel positief als negatief.

Ontwikkelperspectief
Vanuit deze ruimtelijke analyse is een doorkijk gegeven op welke manier de kwaliteiten ingezet kunnen worden bij de planvisie en op welke manier met de minder sterke punten omgegaan kan worden. Deze handvatten kunnen meegenomen worden bij de verdere visievorming van het plangebied.

Terugkoppeling onderzoeken
Op 21 september 2011 hebben beide partijen, in elkaars bijzijn, terugkoppeling gegeven van de uitgevoerde ruimtelijke analyse en het opgestelde ontwikkelperspectief. Hierbij waren afgevaardigden van zowel gemeente Hengelo als Welbions aanwezig. Naar afloop van de terugkoppeling is met elkaar gediscussieerd over de verschillende waarden en eventuele bruikbare handvatten. Om de gezamenlijk gedeelde uitkomsten van de discussie te verankeren volgt hierna een korte samenvatting.

Uitkomst discussie:

• De kracht zit met name in het ensemble van de middenhoog en hoogbouw.
• Het herinterpreteren van de oorspronkelijke visie van Van den Broek en Bakema weegt zwaarder dan het vasthouden aan de stempelstructuur.
• Het “vriendschapsmodel” kent een grotere waarde dan de architectonische uitwerking en kan als vertrekpunt dienen voor een ontwerper. Belangrijk hierbij is het waarborgen van de eenheid in architectuurstijl in het gehele plangebied.
  De architectuur wordt gewaardeerd als (inmiddels) weinig onderscheiden, het speciale type (split-level) daarentegen was voor die tijd uniek en vooruitstrevend. Evenals de ritmiek en de modernistische architectuurstijl.
• Er is een grote waardering voor de hoge hoogbouw als landmark en oriëntatiepunt.
• Voorgaande transformaties hebben vrij ad hoc plaatsgevonden, zonder eenduidige visie.
• De westelijke stempel is de meest gave en meest oorspronkelijk conform het originele plan. Dit biedt een kans om het geheel aan te pakken óf juist te behouden.
• Van waarde in het openbaar gebied zijn vooral de open vlakten (gras) en de solitaire bomen
• De huidige wegenstructuur is niet ontleend aan oude of oorspronkelijke structuren en heeft dus ook géén bijzondere waarde. (Daarnaast krijgt de Coba Ritsemastraat een meer belangrijke rol door onder andere woningbouwontwikkeling alsmede een nieuwe VMBO school bij de nieuwe woonbuurt Medaillon. Ook de H.Leefsmastraat krijgt een belangrijker rol omdat het de woonbuurt met de winkelvoorzieningen verbindt.

Samenvattend kan gesteld worden dat met respect voor de oorspronkelijke visie een nieuw grid kan ontstaan. Dit grid dient nadrukkelijk een relatie te hebben met haar directe omgeving (verbinding park-stad) en de rest van de stad (landmark/oriëntatiepunt). Kortom: “Met respect voor het bestaande en niet bang zijn voor vernieuwing”

Wij kiezen er dus gezamenlijk voor om de visie van Van den Broek en Bakema te herinterpreteren in plaats van vast te houden aan de (stempel) uitwerking van destijds. De voorgaande opsomming kan dienen als leidraad bij het komen tot een gefundeerde, niet alleen fysiek zijnde, afweging en besluitvorming.

In de vijfendertigste uitgave van OVER> mei 2011 verscheen dit artikel:

terug